Seneca những bức thư đạo đức 31

 Bức thư số 31: Đôi lời về tâm trí vững vàng, Chúa, và con đường ý nghĩa bạn đã chọn cho mình!

Bạn thân mến! 

 "Tôi chứng nhận người bạn của tôi, Lucilius. Ông ta đang đi đúng hướng và kiên định như lời ông ấy đã hứa". Hãy cố gắng lên. Bởi bạn có đủ những điều kiện cần để có thể hướng tới những gì tốt đẹp nhất, vượt lên trên những thứ (giả tạo, không thực sự có giá trị) mà người đời vẫn tưởng là tốt đẹp. Vĩ đại và thông thái như tôi vẫn mong cho bạn, những thứ mà chính bạn vẫn luôn cố gắng vươn tới. Hãy dùng nền tảng vững chắc mà bạn đã xây dựng, để hướng đến những kết quả to lớn trong cuộc đời. Hãy khiến những thiết kế (về một cuộc sống ý nghĩa) trong đầu bạn trở thành sự thực trọn vẹn và tốt đẹp.

Tóm lại, bạn sẽ trở nên thông thái nếu có thể bịt tai lại. Không phải chỉ bằng sáp, bạn cần thứ gì chắc hơn thế. Giọng nói mà bạn phải sợ không đến từ một phía, nó vọng lại từ mọi nơi mọi hướng. Hãy vững tâm lèo lái con thuyền của mình, không chỉ vượt trên một nơi mà bạn nghi ngờ về những sự thoải mái tiện nghi quá đầy đủ ở đó, mà vượt trên tất cả mọi thành phố quốc gia trên thế giới này (ý chỉ sự tầm thường ở đâu cũng như nhau, và lối thoát chỉ là tự ở bản thân mình mà thôi). 

Quan trọng nhất, đừng nghe theo những người yêu quý bạn nhất: động cơ của họ tốt, nhưng những thứ họ mong cầu cho bạn, rất tiếc, lại trái ngược với điều đó. Nếu thực sự muốn thành công, bạn cần cầu xin Chúa để không một điều nào họ mong muốn cho bạn trở thành hiện thực. Chúng không phải là những thứ bên ngoài mà họ mong sẽ được chất đầy lên cuộc đời bạn, vì chỉ có một thứ duy nhất tốt đẹp, và đó là cả nguyên nhân cũng như điểm tựa của hạnh phúc đích thực: sự tin tưởng vào bản thân mình. 

Nhưng, để có được điều ấy, bạn cần phải nhủ lòng rằng không có gì là quá khó, và hãy giữ quan điểm những thứ bên ngoài ấy là không khác biệt, tức là chúng không tốt cũng không xấu. Bởi vì một thứ không thể lúc này là tốt lúc khác lại là xấu, hay lúc này có thể dễ dàng chấp nhận trong khi lúc khác lại khiến ta sợ hãi.

 Công việc là không tốt. Vậy thứ gì mới tốt? Không sợ hãi, cũng không quá đâm đầu vào công việc.

Bởi vậy, tôi đánh giá thấp những người mà dồn quá nhiều tâm huyết vào những việc không quan trọng. Ngược lại, khi người ta chú tâm đến những thứ cao đẹp (ý chỉ phẩm cách), tôi sẽ thật lòng tán dương họ, và thậm chí còn vinh danh họ hơn nữa nếu họ chịu đựng khó khăn để vươn tới những thứ đó mà không để bản thân nhụt chí hay bị đánh bại. Tôi sẽ khóc và nói: "Thật tốt, hãy vươn lên trên hoàn cảnh. Hít một hơi thật sâu, và leo một mạch lên ngọn núi ấy, nếu bạn có thể".

 Tâm trí sáng suốt, vững vàng được trui rèn qua khổ luyện. Vậy nên không có lý do gì để bạn chọn những thứ bạn mong muốn giống với những thứ mà cha mẹ hay người thân mong muốn cho bạn. Và thật xấu hổ cho những con người chân chính, những người đã đạt đến sự sáng suốt của tâm trí, mà vẫn phải cầu xin thêm ở Chúa. Tại sao bạn cần phải cầu xin những thứ đó? Hãy tự quyết định sự thành công của đời mình.Bạn có thể làm vậy nếu bạn hiểu rằng bất cứ thứ gì bạn làm mà được định hướng bởi phẩm cách đều là tốt, và ngược lại. Cũng giống như không có thứ gì tự phát sáng nếu không có liên kết với nguồn sáng, hay ngược lại, không có thứ gì đen tối mà không có ảnh hưởng của bóng đêm; không gì nóng nếu không có tác nhân từ lửa, không gì lạnh mà không có không khí. Tương tự, đó là sự liên kết của mỗi hành động với phẩm cách hay thói xấu khiến hành động ấy thiêng liêng hay đáng hổ thẹn.

Vậy, cái gì mới tốt? Hiểu biết về thực tế. Thứ gì xấu? Sự thờ ơ với chúng. Thánh nhân thì vẫn phải lựa chọn từ chối hay tiếp cận với vấn đề tùy theo hoàn cảnh, nhưng ông ta sẽ không sợ thứ ông từ chối và cũng không để mình bị lôi theo thứ ổng chọn tiếp cận, bởi tất cả những gì mạnh mẽ và vững vàng đều là ở bên trong con người ổng. 

Tôi cũng cấm bạn tự đánh giá thấp phẩm cách của bản thân, và từ đó trở nên thất vọng. Không từ chối công việc nặng nhọc là chưa đủ, hãy yêu cầu thêm. "Nhưng nếu những công việc ấy không tốt?" bạn hỏi. "Nếu chúng không cần thiết hay chỉ phục vụ những lý do vụn vặt? Chẳng phải thế thì chúng sẽ không đáng hay sao?" Không nhiều hơn những công việc nhằm đạt được những thứ vật chất thu hút bên ngoài.

  Chính sức chịu đựng của bạn mới cho thấy điểm sáng của tâm trí, khi mà bạn thôi thúc bản thân tiếp tục những công việc khó khăn ấy: "Tại sao lại chậm trễ? Một con người đích thực sẽ không sợ chuyện đổ mồ hôi nước mắt".

Bên cạnh đó, phẩm cách vững vàng và toàn vẹn được thể hiện trong sự cân bằng và bền bỉ của một cuộc đời luôn hòa điệu với tất cả sự kiện xảy ra trong đó, điều không thể có nếu cá nhân ấy không có đủ kiến thức về những thứ thuộc về loài người và những thứ thiêng liêng. Đó là thứ tốt nhất; nếu bạn có được nó, bạn sẽ trở thành người phụ trợ của Chúa, chứ không phải chỉ là người nhận mọi thứ từ Ngài.

 Bạn hỏi: “Làm thế nào để tôi đạt được như vậy?”. Bạn không cần phải leo dãy Anpơ, tại những nơi cheo leo nhất, hay lèo lái con thuyền qua những bãi ngầm nguy hiểm nhất, hay vượt qua những ngọn núi cao chót vót nhanh nhất. Nhưng chẳng phải chính bạn đã vượt qua chúng, chỉ để có được vị trí nho nhỏ trong chính phủ mà bạn đang nắm giữ hay sao?

Không, con đường để đạt được những điều tốt đẹp ấy an toàn và thậm chí còn thoải mái, và bạn đã được tự nhiên trang bị đầy đủ để đối mặt với nó. Tự nhiên đã ban cho bạn những món quà, mà nếu bạn không lờ bỏ chúng mà biết cách sử dụng, bạn sẽ vượt lên cân bằng với Chúa.

Tiền không thể khiến bạn ngang tầm với Chúa: Chúa không sở hữu gì cả. Một cái áo kiểu cách đính toàn kim cương không thể, Chúa thậm chí còn khỏa thân. Sự nổi tiếng cũng không, và thậm chí danh vọng hay tên tuổi của bạn cũng không: Không ai thực sự biết về Chúa, và thậm chí nhiều người còn nghĩ xấu về Ngài mà cũng chẳng bị trừng phạt. Cũng không phải chiếc kiệu nhiều người khiêng đưa bạn đi bất cứ nơi đâu: Chúa, quyền lực và vĩ đại nhất, lại là người cam chịu mọi thứ. Cũng không phải sắc đẹp hay sức mạnh của bạn, những thứ sẽ bị phai nhạt theo thời gian.

Bạn cần dành toàn bộ nỗ lực cho thứ sẽ không bị thời gian tàn phá, và không một trở ngại nào có thể ngăn cản. Đó là gì? Đó là tâm trí, cụ thể hơn là một tâm trí ngay thẳng, sáng suốt và vững vàng. Ta còn có thể gọi nó là gì ngoại trừ một phần linh hồn của Chúa ngụ trong cơ thể con người của ta? Tâm trí ấy có thể được tìm thấy trong bất cứ ai: một người tự do, một người nô lệ hay một chiến binh. Bởi những danh xưng ấy có ý nghĩa gì? Chúng chỉ là những cái tên của tham vọng, hay của sự đối xử không công bằng. Một người hoàn toàn có thể đến thiên đường từ nơi ổ chuột. Hãy vươn lên và định hình bản thân, như một sự xứng đáng với linh hồn của Chúa!

Nhưng bạn không thể làm thế từ vàng bạc: bởi không gì làm bằng những thứ kim loại ấy có thể so sánh với Chúa. Hãy nhớ rằng thời mà con người gần với Chúa nhất, Chúa được cho là làm từ đất sét.

Tạm biệt!